INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stanisław Sabinka h. Glaubicz  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1992-1993 w XXXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sabinka (Sabina, Sabinek, Sabinus) Stanisław h. Glaubicz (zm. ok. 1588), doktor medycyny, dozorca mennicy wileńskiej, wójt wileński. Był synem Tomasza i Doroty Latoszyńskiej, bratankiem Bartłomieja (zob.).

W semestrze zimowym 1552 S. wpisał się do Albumu Uniw. Krak. Przebieg jego studiów nie jest znany. Współczesny mu Bartosz Paprocki określił go jako «medicinae et phisicae doctor». Zapewne śladem stryjów S. wstąpił także na służbę królewską, gdyż pod koniec życia nosił tytuł sekretarza królewskiego. W l. 1581–3 był S. dzierżawcą mennicy wileńskiej, prawdopodobnie z ramienia podskarbiego lit. Jana Hlebowicza. Świadectwem zawiadywania przez niego mennicą były liczmany podskarbiego Hlebowicza z wybitym na rewersie herbem S-i.

Po śmierci w początkach r. 1582 Augustyna Rotundusa Mieleskiego urząd wójta wileńskiego Stefan Batory nadał po nim 27 IV t.r. Mikołajowi Jasieńskiemu, pisarzowi lit. i podkomorzemu wileńskiemu. Zapewne t.r., bądź w r.n., wójtostwo wileńskie S. musiał wykupić z rąk Jasieńskiego, chociaż z tytułem wójta występuje po raz pierwszy dopiero w początkach r. 1584. Król wydał wówczas korzystne dla S-i rozstrzygnięcie w sprawie sporu z magistratem wileńskim, dotyczącego wyboru pisarza miejskiego dokonanego w r. 1583 podczas jego nieobecności. Specjalnym dekretem Stefan Batory potwierdził, iż w przyszłości elekcja pisarzy miejskich miała być przeprowadzana jedynie w obecności wójta. Wkrótce doszło do ostrego sporu S-i z mieszczanami wyznania prawosławnego, którzy nie przestrzegali świąt w terminach nowo wprowadzonego wówczas kalendarza gregoriańskiego. Jako katolik S. zajmował w tej kwestii bezkompromisowe stanowisko i doprowadził do wydania przez króla 11 VII 1586 dekretu relacyjnego; w jego następstwie 29 VII t.r. król nakazał magistratowi wileńskiemu surowe karanie mieszczan nie stosujących się do świąt wg nowego kalendarza. Wydaje się, iż w tej sprawie S. współdziałał z bpem wileńskim kard. Jerzym Radziwiłłem. Zapewne S. ufundował w r. 1585 w kościele Bernardynów w Krakowie epitafium nagrobne swemu ojcu Tomaszowi, uwieczniając przy tej okazji również innych członków rodziny.

Nie wiadomo czy S. zajmował się praktyką lekarską. Istnieją poszlaki, że na Litwie trudnił się on po trosze bankierstwem, gdyż szlachta oddawała mu pieniądze w depozyt. Posiadał także dobra ziemskie na terenie W. Ks. Lit. i używał miana «dziedzic na Straczy» (kilka folwarków o tej nazwie leżało nad rzeką Straczą w pow. oszmiańskim). S. żył jeszcze 14 I 1588, zmarł najprawdopodobniej w r.n., gdyż dopiero w początkach stycznia 1590 wójtostwo wileńskie objął Mateusz Borzymiński.

S. był żonaty z Reginą Hanskopowiczówną, córką Hansa Kopfa (bądź Skopa), faktora Zygmunta Augusta, działającego na Litwie. W r. 1582 wszczął proces z jej bratem, wojskim kowieńskim Zybultem Hanskopowiczem o posag i majątek przypadający na nią po ojcu; spór ten zakończył się ugodą. S. pozostawił co najmniej czworo dzieci: mianowicie synów – Stanisława i Seweryna oraz córki – Justynę i Helenę.

 

Rycina miedziorytowa przedstawiająca sylwetkę S-i jako wójta wileńskiego we wspaniałej, paradnej zbroi i z regimentem w prawej dłoni sztychowana przez N. Andrei z Flensburga w Holsztynie znajduje się w Muz. Hist.-Etnograficznym w Wil. (eksponowana w r. 1989); – Estreicher; Niesiecki; Paprocki; Spis rycin w zbiorze Emeryka hr. Hutten Czapskiego w Krakowie, Kr. 1901 nr 1693; – Baliński M., Historia miasta Wilna, Wil. 1837 II 126; Burbianka M., Sprawa obsady urzędu wójtowskiego w Wilnie do poł. XVII wieku, w: Księga pamiątkowa Koła Historyków słuchaczy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie 1923–1933, Wil. 1933 s. 23, 25, 28; Demel B., Liczmany mennicze, W.–Kr. 1911 nr 17–20; Gumowski M., Mennica wileńska w XVI i XVII wieku, W. 1921 s. 100–1, 189; Kowalenko W., Geneza udziału stołecznego m. Wilna w sejmach Rzeczypospolitej, „Ateneum Wil.” R. 4: 1927 s. 129; Kraszewski J. I., Wilno od początków jego do roku 1750, Wil. 1841 III 219, 223, 224; – Akta cechów wileńskich 1495–1795, Wyd. M. i H. Łowmiańscy, Wil. 1939 I 104; Akty Vil. Archeogr. Kom., VIII 462, XX 56; Album stud. Univ. Crac., III cz. 2 s. 4; Dubiński P., Zbiór praw i przywilejów miastu stołecznemu Wilnowi nadanych, Wil. 1788 s. 143–5, 149–50; Starowolski, Monumenta Sarmatarum, s. 162; Zbiór dawnych dyplomatów i aktów miast Wilna, Kowna, Trok, prawosławnych monasterów, cerkwi i w różnych sprawach, Wil. 1843 I 131–4, 138; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. V nr 13 684, nr 17 445 cz. 1 (list z 13 I 1500), Sumariusz Metryki Lit. t. 6 k. 98, 117v.; B. Czart.; rkp. 2094 k. 81, 108v.–110; Centr. Gosud. Archiv Drevnich Aktov w Moskwie: Fond 389, Metryka Lit. 51 k. 123–124, 65 k. 128–128v.

Henryk Lulewicz

 

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Bartłomiej Sabinka

ok. 1506 - 1556-08-10 lekarz królewski
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Wit Stosz (Stoss, Stwosz)

około 1438 - 1533-09-22
rzeźbiarz
 

Andrzej Krzycki h. Kotwicz

1482-07-07 - 1537-05-10
prymas Polski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.